روشها و فنون تدریس

بسمه تعالی

تعریف فرستنده یا مربی

مربی شخصی است كه اطلاعات علمی پراكنده را متناسب با استاندارد رشته آموزشی خود تنظیم كرده و با شیوه های مناسب آن را به صورت مطالب ساده و قابل درك برای كارآموز تبدیل و با سرعت مناسب و در سطح استعداد او انتقال می دهد.

حال با توجه به تعریف مربی می توان فرق بین مربی با كتاب را مقایسه و درك نمود. یعنی اینكه كتاب آنچه را كه در خود دارد چه سخت باشد و چه آسان، بدون توجه به اینكه كارآموزی كه آنرا مطالعه می كند می فهمد یا نه مطالب را انتقال می دهد، ولی مربی اطلاعات كتاب را درك و مطالب سخت و نامفهوم را همانند فیلتری به كنار گذاشته و جایگزین آن مطالب ساده تر و قابل درك و فهم كارآموز به كار می برد.

شرایط مربی از نظر قوانین موثر در تدریس

1-   داشتن علاقه به رشته آموزشی خود

2-   داشتن صبر و حوصله در جهت انتقال اطلاعات

3-   تسلط كامل به علوم فنی مورد نیاز

4-   توانایی ایجاد نظم و انضباط در محیط آموزشی

5-   داشتن فن بیان مناسب

6-   توانایی ایجاد روابط خود و صمیمی با كارآموزان

در چه شرایطی مربی می تواند اطلاعات علمی خود را به كار آموز موثرتر انتقال دهد؟

1-   كارآموز به او اطمینان و اعتبار را در نظر داشته باشد.

2-   داشتن نظم و انضباط در كلاس آموزش.

3-   داشتن فن باین تن صدای مربی بسیار تاثیر گذار است.

4-   توجه كردن مربی به افراد كم توجه و یا بی توجه.

5-   توجه به سطح اطلاعاتی كارآموزان و میزان استعداد و توانایی آنها.

6-   پرهیز از ایجاد سدهای ارتباطی.

7-   از نظر (مادی- معنوی- امنیت شغلی و ایمنی) تامین باشد.

كارآموز در چه شرایطی مفاهیم آموزشی را بهتر درك می نماید؟

1-   داشتن علاقه و انگیزه و شناخت و درك علت فراگیری رشته آموزشی.

2-  فراهم بودن عوامل رفاهی (نور- گرما- سرما- صدا- زاویه دید كارآموز نسبت به مربی و كلاس به صورتی قرار گیرد كه همه شاگردان قادر به دیدن و شنیدن حرفهای او باشند)

3-   نیاز بازار كار به حرفه آنها.

4-   آمادگی روحی و جسم و داشتن استعداد اولیه

5-   برخورد مناسب استاد.

6-   توضیح كامل و توجیه در مورد برنامه یا رشته آموزشی

در نظام فنون تدریس به دو عامل مهم آموزش تئوری و هم عملی توجه بیشتری شده است و تاكید همیشه در تلفیق انها بوده است، چرا كه باعث می شود خواسته های بیان نشده را در تئوری بتوان در علم بیان نمود و مسائل را با دیدی بازتر و ملموس تر به مشاهده كارآموزان گذارد.

وظایف عمومی مربیان از دیدگاه سازمانی

1-   تقویت و پرورش قوه تفكر در كارآموزان:

برداشتی كه اكثر ما از تفكر داریم و كم و بیش در جامعه ما رواج دارد یك برداشت صد درصد صحیح و بدون اشكال نبوده. لذا باید ابتدا معنای صحیح آن روشن شود تا درباره تقویت و قدرت بخشیدن آن در افراد به طور صحیح گام برداریم.

اصولا زمانی بانسان بهتفكر می پردازد كه با مشكل و مسئله مهمی برخورد كند. و یا مطالبی را به خاطر آورده باشد. با این تعریف مشخص می شود كه انسان به تفكر نمی پردازد و نمی اندیشد مگر در هنگامی كه دچار مشكلی گردد و احتیاح به كار و تلاش یكی از عوامل مهم در امر تفكر و رسیدن به هدف است.

2-ایجاد تفكر عملی:

معمولا اینگونه تفكر در مسائل روزمره و عادی جریان دارد و بیشتر برای تنظیم كار و وظایفی كه در قبال آن مسئولیت دارد معطوف می شود.

4- ایجاد تفكر خلاق:

در اینگونه تفكر بیشتر به مسائل و مشكلاتی كه حل آن مشكل بوده و نیاز به تلاش فكری بسیار نیاز دارد پرداخته می شود و در این راستا برای حل مسائل مشكل راه حل های جدید كشف می گردد و معمولا در اینگونه اندیشه و تفكر است كه به اختراعات بسیار مهم می انجامد. آنچه مد نظر است دقت نظر به تعاریف یاد شده تفكر خلاق است كه باید مورد توجه قرار گیرد و همه مربیان و مسئولین در این رابطه تلاش كنند.

اما آنچه ما در مراكز آموزش و پرورش و تمام مراكز آموزشی شاهد و ناظر آن هستیم غیر از آن چیزی است كه باید مورد توجه قرار گیرد. و با یك بررسی بسیار سطحی متوجه خواهیم شد كه مراكز آموزشی ما با اتخاذ روش های خشك و بی روح و طبق یك عادت دیرینه مشغول به كار هستند و از هرگونه راه حل جدید كه از ناحیه دانشجو بخواهد ارائه شود مخالفت می ورزند و با ایجاد یك محیط انضباطی سخت موجب ركود هرگونه تفكر تازه می شوند و این تفكر در همه مراكز آموزشی سایه نیفكنده. اما باید توجه داشت كه اینگونه روش ها هیچگونه پیشرفت و ترقی را به همراه ندارد.

حتی ساكت كردن دانشجویان درمحیط آموزش، مجبور كردن آنها به پذیرفتن مطالبی كه ازناحیه استاد بیان می شود یك نوع ارزش و نشانه اداره خوب كلاس شمرده می شود. باید به این نكته توجه داشت كه انتقال فراوان مفاهیم علمی و تمرین های تكراری هرگونه فرصت اندیشیدن را از دانشجو سلب می كند و آنچه سبب پیشرفت و تعالی هر انسانی می گردد همان ایجاد فرصت هایی برای اندیشیدن است. در اینجا باید شرایط اندیشیدن را برای دانشجویان فراهم مناید و دانشجویان باید با اندیشیدن به شناخت صحیح دست یابند و این شناخت علمی صحیح آنان را به باور تثبیت شده برسانند. در اثر ایجاد باور تثبیت شده است كه گرایش به سوی عمل تحقق می یابد و در نهایت به انجام عمل منجر خواهد شد.

4- ایجاد یگانگی و حس همكاری:

ایجاد حس همكاری و تعاون در كاراموزان را می توان یكی از محرك های اصلی پیشرفت در تمام ابعاد كارآموز دانست. به وسیله تعاون وهمكاری می توان فرصت هایی را برای ارتباط متقابل اجتماعی و روانی و نهایتاً تكامل افراد ایجاد كرد. با ایجاد حس همكاری است كه خواسته های افراد آشكار شده و قابلیت های آنان بعنوان عضوی از جامعه نمودار می گردد. اب ایجاد حس همكاری می توان پیشرفت و تكامل كارآموز را سرعت بخشید. در این رابطه با بررسی هائی كه انجام گرفته است عوامل موثر در ایجاد یگانگی و انسجام در سه مورد خلاصه كرد.

الف- مربی:

اساسی ترین نقش را در انسجام و یگانگی ایفا می كند، با تماس مداوم با دانشجویان فرصت بسیار زیادی برای ایفای نقش خوددارد او می تواند با ایجاد محیطی مناسب و فراهم آوردن امكانات و لوازم مورد نیاز موجبات انسجام و یگانگی را در بین دانشجویان فراهم آورد.

ب- ایجاد روابط اولیه همراه با عواطف:

   درستی بین یك گروه از دانشجویان بهص ورتی كه در راه اهداف آن منافع مصالح شخصی نادیده گرفته شود از نوع روابط نخستین است و می توان گفت كه این بهترین نوع رابطه است. هیچ عاملی جز دوستی های بی شائبه و بر كنار ماندن از هدف های مادری و شخص نمی تواند همكلاسان را در یك موسسه آموزشی به یكدیگر ارتباط  دهد. به همین دلیل است كه درستی هایی كه از دوران تحصیل نشأت گرفته است عمیق و ریشه دار و مستمر است. و هرچه روابط نیكوتر و صمیمانه تر باشد استوارتر و از یگانگی بالاتری برخوردار است.

ج- پرورش گفتاری در كارآموزان:

 از آنجائی كه تمام حالات و كردار مربی در دانشجویان تاثیر می گذارد لذا گفتار و طرز بان مربی نیز از این مقوله خارج نیست و مربی باید توجه داشته باشد كه در هنگام بیان مطالب به گونه ای عمل نماید كه همزمان دانشجویان به طریقه سخن گفتن و بیان مطالب را نیز فرا بگیرند و سعی كند كه بسیار روان و سلیس مطالب را باین نماید و كلمات قابل فهم و زیبا باشد تا دانشجویان با الهام از مربی در گفتار از وی پیروی نماید.

 

 

فهرست مطالب

عنوان	صفحه
فصل اول: تعاریف و مفاهیم
مفهوم فنون تدریس و تعاریف آن
شرایط مربی از نظر قوانین موثر در تدریس
وظایف عمومی مربیان از دیدگاه سازمانی
تعریف مطالعه و روش های آن
فصل دوم: آیین كلاس داری
هدف از بررسی آیین كلاس داری
نقش انگیزه
نقش انضباط و كنترل
بحث انضباط شخصی و تاثیر آن در كلاس داری
فصل سومن: روش های كلی تدریس در نظام آموزشی
روش های فعال و غیر فعال و قوانین اثر و نتیجه
هدف های آموزشی
مهایت های فرایند تدریس
الف) مهارت های پیش از تدریس- تعریف استاندارد- آشنایی با طرح درست و فواید آن و فرم
ب) مهارت های بپمن تدریس: 1- تنظیم صدا و حركات فیزیكی مربی 2- حفظ شخصیت و احترام مربی 3- فروتنی و ادب 4- بیان كافی مطالب درسی 5- اجتناب از ارائه مطالب غیر درسی 6- اجتناب از اختلاط موضوعات 7- كیفیت بیان مطالب
بررسی فنون عرضه شده به كارآموز و بیان مطالب
ارجاع اطلاعات كافی برای كارآموز
انتظاراتی كه كارآموز از مراكز فنی و حرفه ای دارد:
تقاضا و نیازهای عمومی و كلی در پداگوژی و نحوه برخورد با دیگران
طریق شناخت افكار و استعدادهای افراد
مهارت های پس از تدریس
فصل چهارم: كلیات روش های تدریس
1- روش های تدریس غیر فعال- شیوه مكتبی- شیوه توضیحی- شیوه سخنرانی
2- روش های تدریس فعال- شیوه پرسش و پاشخ- شیوه بحث- شیوه اكتشافی
3- شیوه یا روش اكتشافی و روش حل مسائل
4- شیوه یا روش اكتشافی و روش حل مسائل
بحث پایانی
منابع و مأخذ مورد استفاده